සිංහල ශිෂ්ටාචාරයේ උල්පත මිහින්තලාවයි. අපේ වංශ කතාව පවසන පරිදි මීට අවුරුදු දෙදහස් තුන්සියයකට පෙර එනම් බුදුන් පිරිනිවී වසර දෙසිය තිස්හයක් එළඹුණු පොසොන් පුර පසළොස්වක පොහෝදා මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ ප‍්‍රමුඛ මහා සංඝයා වහන්සේ ගෞතම බුදුන්ගේ දහම් පණිවිඩය ගෙන දඹදිව සිට මිස්සක පර්වතයට පැමිණීමෙන් පසුව ජීවත්වීම උදෙසා සිංහලයන්ට නව ජීවන මාර්ගයක් මෙන්ම දර්ශනයක් ද හිමි වූයේ ය. එදා මිස්සක පර්වතය නම් ලත් වර්තමාන මිහින්තලාවේ කඳු මුදුනින් සිංහලයන්ගේ දීර්ඝවූත්, ප්‍රෞඪවූත්, ශ්‍රේෂ්ඨ ශිෂ්ටාචාරයේ ගමන් මග ඇරඹුණේය.
අලුත් අවුරුද්ද යනුවෙන් අප අදහස් කරන්නේ කාලය බෙදා වෙන් කර ගැනීමෙන් අනතුරු ව එක් නියමිත කාලයක අවසානය හා ආරම්භය සනිටුහන් කර ගැනීමයි. වර්තමාන ලෝක ව්‍යවහරය අනුව අප එය සිදු කරන්නේ දින තිහකින් පිරි මාසයක් දොළොස් වතාවක් පසු කළ පසු එළඹෙන අවසානය හා ඊළඟ ආරම්භය වර්ෂයක අවසානය හා අලුත් අවුරුද්දක ආරම්භය වශයෙන් සැලකීමෙනි. මෙසේ මිනිසා කාලය මැන ගැනීමේ ක‍්‍රමය ආරම්භ කළේ බොහෝ කාලයකට පෙර සිට ය.
උඩරට රාජ්‍යයේ බිඳ වැටීමත් ඉංග‍්‍රීසි ආධිපත්‍යයේ ආරම්භයත්, ඉංගී‍්‍රීසිනට විරුද්ධව උඩරට සිදුවූ මහ කැරැල්ලත් සම්බන්ධයෙන්ඇහැළේපොළගෙන් සිදුවූ සේවාව ලංකා ඉතිහාසයේ අමරධෑය වෙයි. උඩරට රාජධානියේ අවසාන රජ වූ ශ්‍රී වික‍්‍රමරාජසිංහ (1798x1815) ගේ කෲරකම්වලට එරෙහිව සටන් වැදී සිහසුනෙන් ඔහු නෙරපා හැරීමට ඇහැළේපොළ එදා ඉංගී‍්‍රසීන්ගේ සහාය පැතූ අන්දමත්, අවසානයේදී ඉංග‍්‍රීසින් පාලනයෙහි තබා තම අපේක්‍ෂාවන් හා ජාතියේ අභිමතාර්ථද සුණු විසුණු කොටගෙනපරාජිතයෙකුවූ සැටිත් කියැවෙන ඇහැළේපොළගේ චරිතාපදානය එකම ශෝකාන්තයෙකි. මෙකී ක‍්‍රියාදාමය තුළින් ඔහු ලැබූ එකම ජයග‍්‍රහණයත් ප‍්‍රීතියත් වූයේ වඩිඟරජු සිහසුනෙන් නෙරපීම පමණකි. බීම පරමාර්ථයද සපුරා ගත්තේ තම දරු පවුල පවා කෲර රජතුමකු අතින් මැරුම් කෑමෙනි. ඉංග‍්‍රීසීන්ට උඩරට රාජ්‍ය ලබාදීමෙන් ඇහැළේපොළ අපේක්‍ෂා කළේ උඩරට රජකමය. එහෙත් කපටි උපාය මාර්ගයෙන් රාජ්‍ය ලබාගත් ඉංග‍්‍රීසීහු තම පරමාර්ථය මුදුන්පත් කොට ගත්හ. ඉංග‍්‍රීසීහු 1818 මාර්තු 3 දා ඇහැළේපොළ සිරභාරයට පමුණුවා 1825 වන තෙක් කොළඹ රඳවා තබා 1825දී මුරුසි දිවයිනට පිටුවහල් කොට හැරියෝය.
One hundred and thirty nine pages of pictures and text tell the tale of a city that endured the attacks of invaders for countless years.
